6. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 276-277-278-279-280 Cevapları Gün Yayıncılık

7. Ünite Sonu Ölçme ve Değerlendirme Soruları

6. Sınıf Fen Bilimleri Sayfa 276 Cevapları

A. Kısa Cevaplı Sorular

1. Elektriksel iletken ve yalıtkan maddeler nedir? Örnek veriniz.

• Elektriksel iletken maddeler elektriği ileten maddelerdir. Örnek: bakır, demir, alüminyum.
• Elektriksel yalıtkan maddeler elektriği iletmeyen maddelerdir. Örnek: plastik, tahta, cam.

2. Direnç nedir? Hangi birimle ifade edilir?
Cevap: Direnç, elektrik akımına karşı gösterilen zorluktur. "Ohm" (Ω) birimi ile ölçülür ve "R" harfiyle gösterilir.

3. Bir iletken telin direnci hangi faktörlere bağlıdır?
Cevap: Telin uzunluğuna, kalınlığına (kesit alanı) ve yapıldığı maddeye (cinsine) bağlıdır.

4. Bir elektrik devresinde ampulün parlaklığı nasıl artırılır?

• Pil sayısı artırılabilir.
• Telin uzunluğu kısaltılabilir.
• Kalın tel kullanılabilir.
• Direnci az olan maddeler tercih edilebilir.

5. Bir elektrik ampulünün yapısı nasıldır?
Cevap: Ampul, cam balon, içindeki filaman teli, bağlantı telleri ve duydan oluşur. İçinde argon gazı bulunur.

Sayfa 276 – Boşluk Doldurma

Verilen kelimeler: reosta, dik kesiti, Ohm, gümüş, direnç, bakır

1- İletkenlerin elektrik enerjisine karşı gösterdiği zorluğa direnç denir.
2- Bir devrede direnç reosta adlı aletle değiştirilebilir.
3- Altın ve gümüş, en iyi elektriksel iletkenlerdendir.
4- İletken madde olarak genellikle bakır tel kullanılır.
5- Direnç, iletkenin boyu ile doğru, dik kesiti ile ters orantılıdır.

Sayfa 276 – Doğru / Yanlış

Sayfa 277 – Eşleştirme ve Görsel Tanımlama

Verilen kavramlar ve açıklamalar:

1. Direnç → Elektrik enerjisinin iletimine karşı gösterilen zorluktur.
2. İletken Madde → Elektrik enerjisini ileten maddedir.
3. Yalıtkan Madde → Elektrik enerjisini iletmeyen maddedir.
4. Reosta → Elektrik devresinde direnci değiştirmek için kullanılan araçtır.
5. Ohm → Direnç birimidir.

Aşağıdaki görsellerin altına tanımların numaralarını yazarak eşleştiriniz.

Görseller altına:

1. Pil – Güç kaynağı
2. Ampul – Işık veren devre elemanı
3. Anahtar – Devreyi açar/kapatır
4. Kablo – Elektrik iletimini sağlar

Sayfa 277 – Direnç Sıralama Sorusu

M > L > K > P > N
(Uzunluk arttıkça direnç artar)

Sayfa 278 Cevapları – Çoktan Seçmeli Sorular

1. Soru: Basit bir elektrik devresinde ampulün parlaklığını artırmak için diğer değişkenler sabit olmak koşuluyla aşağıdakilerden hangisi yapılabilir?

Doğru cevap: D) İletken telin kesiti artırılabilir.
Aynı madde kullanıldığında, daha kalın bir iletken daha az direnç gösterir. Bu da ampulün parlaklığını artırır.

2. Soru: Bu düzeneğe test ucu hangi noktaya değdirilirse ampul en parlak yanar?

Doğru cevap: A) K
K noktası pile en yakın noktadır, telin boyu en kısa olur. Kısa tel = daha az direnç = daha parlak ışık.

3. Soru: Aşağıdakilerden hangisi elektriği iletir?

Doğru cevap: D) Yüzük (altın)
Altın, iletken metaldir. Diğer şıklardaki kumaş, tahta kaşık ve lastik tekerlek yalıtkandır.

4. Soru: Devredeki ampulün parlaklığının bağlı olduğu değişkeni test etmek için hangi bağımsız değişken kullanılmıştır?

Doğru cevap: C) İletkenin kesit alanı
Şekilde sadece telin kalınlığı değişiyor. Bu da bağımsız değişkenin “kesit alanı” olduğunu gösterir.

5. Soru: Bir iletkenin direnci aşağıdakilerden hangisine bağlı değildir?

Doğru cevap: B) İletkenin şekline
Direnç; telin uzunluğuna, kalınlığına (kesit alanına) ve cinsine bağlıdır. Şekli etkilemez.

6. Soru: İletkenin direnci ile ilgili verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

Doğru cevap: B) İletkenlerin direnci yalıtkanlara göre çok daha büyüktür.
Yanlış çünkü tam tersi doğrudur: Yalıtkanların direnci daha büyüktür.

Sayfa 279 – Devre Analizi

7. Soru: Özdeş ampul ve pillerle kurulan devrelerde, ampul parlaklığını ölçen öğrenci aşağıdaki sonuçlara ulaşmıştır:

• I. Ampulün parlaklığı iletkenin boyuna bağlıdır.
• II. Ampulün parlaklığı iletkenin kesitine bağlıdır.
• III. Ampulün parlaklığı iletkenin cinsine bağlıdır.

Buna göre hangi sonuçlara ulaşabilir?
Doğru cevap: C) I ve II
Şekildeki devrelerde iletkenin uzunluğu ve kalınlığı değiştirilmiş ama iletkenin cinsi sabit tutulmuştur. Bu nedenle yalnızca I ve II sonucuna ulaşılabilir.

8. Soru: Ampulün ışık verip vermediğine göre K, L, P, R, S ve M uçlarının bulunduğu tellerin elektrik iletkenliği nasıl sınıflandırılır?

Ampul durumu tablosu:

• K–R → Işık veriyor ✅
• L–P → Işık veriyor ✅
• L–S → Işık vermiyor ❌
• M–P → Işık vermiyor ❌
• R–M → Işık vermiyor ❌

Buna göre elektriksel iletken ve yalıtkan maddeler hangileridir?
Doğru cevap: A) Elektriksel İletken: K, L, S | Elektriksel Yalıtkan: M, P, R
Işık veren kombinasyonlarda kullanılan uçlar iletkendir. Işık vermeyen kombinasyonlarda yer alan uçlar yalıtkandır.

Sayfa 280 – Deney Düzeni Sorusu

9. Soru: Öğrenciler “telin uzunluğunun ampul parlaklığı üzerindeki etkisini” araştırmak istiyor.
Buna göre:

• Bağımsız Değişken: Telin uzunluğu
• Bağımlı Değişken: Ampul parlaklığı
• Sabit Tutulanlar: Pil sayısı, ampul sayısı, iletkenin kesit alanı ve cinsi

Doğru Cevap: A şıkkı

A seçeneğinde:

• Telin uzunluğu değiştirilmiş (biri 2l, diğeri 3l)
• Pil sayısı, ampul sayısı, telin kalınlığı (kesiti) ve türü sabit kalmış
• Sadece telin uzunluğu değişmiş ➝ kontrollü deney kurallarına uygundur

❌ Diğer Şıklar Neden Yanlış?

• B Şıkkı: Tel uzunluğu aynı ➝ bağımsız değişken yok
• C Şıkkı: Pil sayısı farklı ➝ sabit tutulması gereken bir değişken değişmiş
• D Şıkkı: Telin kalınlığı da değişmiş ➝ birden fazla bağımsız değişken olmuş

Sonuç: A seçeneği, kontrollü deney kurallarına uygun şekilde yalnızca telin uzunluğunu değiştirerek ampulün parlaklığını gözlemlemeye olanak sağlar.