12. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Nutuk Cevapları Melis Yayınları

Sayfa 254 Hazırlık Cevapları

1) Halide Edip Adıvar’ın 30 Mayıs 1919 tarihli Sultanahmet Nutku’ndan alınan bu parçada kime, niçin seslenilmektedir?

Cevap: Halide Edip Adıvar bu konuşmasında Türk milletine, özellikle de gençlere seslenmektedir. Amaç, Osmanlı Devleti'nin işgal altında olduğu bu karanlık dönemde halka bağımsızlık bilinci kazandırmak, milli mücadeleye çağırmak ve geçmişin kahramanlıklarını hatırlatarak milletin birlik ve cesaret duygusunu güçlendirmektir.

2) “www.eba.gov.tr” adresinden Atatürk’ün “Onuncu Yıl Nutku”nu indirip dinleyiniz. Bu konuşmanın size hissettirdiklerini ifade ediniz.

Cevap: Atatürk’ün Onuncu Yıl Nutkunu dinlerken büyük bir millet olma gururu ve geleceğe dair umut hissettim. Atatürk, milletimizin bağımsızlık yolundaki başarısını vurgularken aynı zamanda biz gençlere görevlerimizi hatırlatıyor. Bu nutuk, geçmişin zorluklarını unutmadan daha çağdaş, güçlü ve ileri bir Türkiye için çalışmamız gerektiğini bizlere ilham vererek hatırlatıyor.

Sayfa 257 Metni Anlama ve Çözümleme Cevapları

1) Okuduğunuz metinde geçen anlamını bilmediğiniz kelime ve kelime gruplarının anlamlarını metnin bağlamından hareketle tahmin etmeye çalışınız. Tahmininizi Türkçe Sözlük’ten ve çeşitli kaynaklardan yararlanarak kontrol ediniz.

• şerait (tahminim): Şartlar, durum. – (TDK): Şartlar.
• müşahedat (tahminim): Gözlem, şahit olunan şeyler. – (TDK): Gözlem.
• taksim (tahminim): Paylaştırma, bölme. – (TDK): Bölme, paylaştırma.

2) Metnin ana düşüncesini ve yardımcı düşüncelerini belirleyiniz.

• Ana düşünce: Türk milletinin tam bağımsız bir devlet kurma kararlılığı.
• Yardımcı düşünce: Osmanlı Devleti’nin dağılması, halkın desteğiyle yeni bir yönetim kurulması gerekliliği ve milletin bilgilendirilmesi.

3) Metindeki millî, manevî ve evrensel değerler ile sosyal, siyasî, tarihî ögeleri belirleyiniz.

• Millî değer: Bağımsızlık ve millet egemenliği.
• Manevî değer: Tarihe, geçmişe ve atalara saygı.
• Evrensel değer: Halk iradesi, özgürlük, eşitlik.
• Sosyal-siyasal-tarihî ögeler: Osmanlı’nın yıkılışı, yeni Türk devleti fikri, Anadolu’da başlatılan mücadele.

4) Metinde sorumluluk ve vatanseverlik vasıflarının önemine nasıl değinilmiştir?
Cevap: Atatürk, halkına güvenerek milletin gücünü ön plana çıkarmış, kurtuluşun ancak halkla birlikte mümkün olacağını vurgulamıştır. Bu da onun vatanseverliğini ve sorumluluk bilincini gösterir.

5) Yukarıdaki metinde söylevin konusu soru cümlesi kurularak açıklanmaya çalışılmıştır. Bu uygulamayı söylev türü açısından değerlendiriniz.
Cevap: Söylev türünde dinleyiciyi düşünmeye sevk etmek için sorular kullanılır. Atatürk’ün sorduğu “Nasıl bir karar varidi hatır olabilirdi?” sorusu, halkı düşündürerek onları çözüm yoluna yönlendirmeyi amaçlar.

6) Okuduğunuz metinde kullanılan görselin metnin türüyle ilişkisini açıklayınız.
Cevap: Görsel, Atatürk’ün TBMM’de Nutuk’u okurkenki görüntüsünü içeriyor. Bu, söylevin tarihî ve duygusal gücünü destekler ve okuyucuda dönemin ciddiyetini pekiştirir.

7a) Efendiler, bu vaziyet karşısında bir tek karar vardı. O da hâkimiyeti milliyeye müstenit, bilâkaydüşart müstakil yeni bir Türk Devleti tesis etmek! – Yukarıdaki cümlede söylevin amacı açıklanmış mıdır?
Cevap: Evet. Bu cümlede, bağımsız ve milli egemenliğe dayalı bir Türk devleti kurma amacı açıkça ifade edilmiştir. Amaca ulaşılmıştır.

7b) Bu metinde görüş ve düşünceler açıkça ortaya konmuştur. Bu yaklaşımı söylevin amacı yönünden değerlendiriniz.
Cevap: Söylevin amacı, halka bir vizyon çizmek ve onları bu hedefe inandırmaktır. Açık, güçlü ve yönlendirici ifadelerle bu amaca ulaşıldığı görülmektedir.

8) Atatürk’ün 100. doğum yılı olan 1981 yılında UNESCO tarafından alınan kararla tüm dünyada Mustafa Kemal Atatürk yılı ilan edilmiştir. “Nutuk” adlı eserinin bu kararda etkisi olabilir mi?
Cevap: Evet. Nutuk, Atatürk’ün dünya çapında tanınmasını ve saygı duyulmasını sağlayan çok önemli bir metindir. Evrensel ilkeleri savunması, farklı dillere çevrilmesi ve özgürlük temelli içeriği bu etkiyi artırmıştır.

9) “Nutuk” adlı eserden alınan metnin dil ve anlatım özelliklerini belirleyiniz.

• Cümle yapıları: Uzun, birleşik, açıklayıcı cümleler.
• Deyimler: Klasik ve Osmanlıca ağırlıklı deyimler.
• Kelime kadrosu: Osmanlıca kökenli kelimeler çoktur.
• Söz sanatları: İstifham (soru), nida (seslenme), teşbih (benzetme).
• Akıcılık: Konu bütünlüğü ve mantık zinciri ile akıcıdır.
• Nesnellik: Tarihsel olaylar belgelerle anlatılmış.
• Öznellik: Kimi bölümlerde duygular da yansıtılmıştır.
• Duygusallık: Millî duygular yoğun şekilde hissedilir.
• Coşkunluk: Vatan sevgisi ve bağımsızlık arzusu coşkuyla dile getirilmiştir.

Soru 10: Atatürk “Nutuk” adlı eserini TBMM’de günümüz koşullarında sunacak olsa resim, fotoğraf, çizim, grafik, tablo, diyagram, istatistik, veri gibi unsurların hangilerinden yararlanırdı? Bu görsel unsurların kullanımı eserin sunumunu nasıl etkilerdi?

Cevap: Atatürk, “Nutuk”u günümüzde sunacak olsaydı, grafikler ve istatistiklerle kurtuluş mücadelesinin sayısal verilerini gösterebilir, savaşın geçtiği yerleri haritalarla açıklayabilir, dönemin fotoğraflarıyla tarihi belgeleyebilir, çizim ve diyagramlarla da karmaşık bilgileri sadeleştirerek anlatımı zenginleştirebilirdi. Bu unsurlar sunumun etkisini artırır, dinleyici/okuyucunun ilgisini daha çok çekerdi.

Dil Bilgisi Cevapları

Soru 1a: Efendiler, bu vaziyet karşısında bir tek karar vardı… Bu parçada anlatılmak isteneni belirleyiniz.

Cevap: Bu parçada Atatürk, halk egemenliğine dayanan tam bağımsız bir Türk devleti kurma kararını açıkça vurgulamaktadır. İstanbul’dan ayrılmadan önce bu kararı verdiğini ve Samsun’a çıktıktan sonra uygulamaya başladığını ifade eder.

Soru 1b: Bu cümlelerde virgülün kullanım amaçlarını belirleyiniz.

• “Efendiler,”: Hitap ifadesinden sonra kullanılmıştır.

• “…hâkimiyeti milliyeye müstenit, bilâkaydüşart müstakil…”: Eş görevli sözcük gruplarını ayırmak için kullanılmıştır.

• “İşte, daha İstanbul’dan çıkmadan…”: Vurgu ve duygusal tonlama içeren sözcükten sonra kullanılmıştır.

• “…tatbikatına başladığımız karar, bu karar olmuştur.”: Özne ile yüklem arasına konarak anlam karışıklığını önlemiştir.

Soru 1c: Aslına uygun olarak alınan metindeki noktalama eksikliğini belirleyiniz.

Cevap: “Samsunda” kelimesi özel isim olduğu için doğru yazımı “Samsun’da” şeklinde olmalı, kesme işareti kullanılmalıydı.

Sayfa 259 Sıra Sizde Cevapları

Soru: 1) MÖ 470-399 yılları arasında yaşayan Sokrat’ın “Mahkemedeki Savunma” nutkundan alınan bu metni okuyup nutuk türünün tarihsel gelişimini inceleyiniz. Konuyla ilgili belirlemelerinizi sözlü olarak ifade ediniz.

Cevap: Sokrates’in “Mahkemedeki Savunma”sı, nutuk türünün en erken ve etkili örneklerinden biridir. Nutuk, bir topluluğa hitap ederek duygu, düşünce ve fikirleri etkili biçimde aktarmayı amaçlayan sözlü anlatım türüdür.

Bu tür, tarih boyunca toplumları etkilemek, yönlendirmek, savunmak ya da ikna etmek amacıyla kullanılmıştır. Sokrates bu yönüyle nutuk türünün filozofik ve ahlaki temelini atmıştır. Antik Yunan’dan sonra Cicero, Roma döneminde bu türü siyasi alanlara taşımış, daha sonra da nutuklar liderlerin, komutanların ve devlet adamlarının en güçlü ifade aracı haline gelmiştir.

Türk edebiyatında ise Atatürk’ün Nutuk’u, bu türün en önemli ve etkileyici örneklerinden biri sayılır. Nutuk, sadece bir hitabet değil, aynı zamanda milletin ortak hafızasını oluşturan tarihî bir belgedir.