10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Sayfa 254-256 Cevapları Meb Yayınları

10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları MEB Yayınları – Sayfa 254

Konuya Başlarken Cevapları

İnsan vücudunda biriken statik elektrik, toprağa temas edildiğinde güvenli şekilde boşalır. Bu nedenle günlük hayatta bazen yalın ayak toprağa basmanın rahatlatıcı olduğu söylenir. Aynı durum elektrik tesisatları için de geçerlidir. Elektrik tesisatlarında oluşan fazla akım ve kaçak elektrik, cihazların bozulmasına, yangınlara ve elektrik çarpmasına neden olabilir.
Bu riskleri azaltmak için elektrik sistemlerinde topraklama yapılır. Güvenli elektrik kullanımı için evlerde topraklı prizlerin bulunması büyük önem taşır.

Soru: Evlerdeki olası elektrik kaçağının sonuçları neler olabilir?

Cevap: Elektrik kaçağı meydana geldiğinde elektrikli cihazlar zarar görebilir, yangın çıkabilir ve insan vücudu üzerinden akım geçerek elektrik çarpmasına neden olabilir.

Soru: Bir elektrik kaçağı ihtimaline karşı hangi önlemler alınabilir?

Cevap: Elektrik kaçağına karşı topraklama yapılmalı, tesisatta sigorta ve kaçak akım rölesi kullanılmalıdır. Bu önlemler kaçak akımı hızlıca devreden ayırır.

Soru: Topraklı priz ile diğer prizler arasındaki farklar neler olabilir?

Cevap: Topraklı prizler, fazla elektrik akımını toprağa iletir ve elektrik çarpması riskini azaltır.
Topraksız prizlerde ise bu güvenlik hattı olmadığı için risk daha yüksektir.

3.5. Etkinlik

Adı: Topraklama
Amaç: Topraklama olayının neden gerekli olduğunu kavrayabilme
Süre: 35 dakika
Araç-Gereç: Renkli karton kâğıtlar, görseller, renkli kalemler

Yönerge: Aşağıdaki adımları izleyerek etkinliği gerçekleştiriniz. Etkinlik sonunda verilen soruları cevaplayınız. Hazırlanan çalışmalar öğretmen tarafından Dereceli Puanlama Anahtarı ile değerlendirilecektir.

Soru 1: Öğretmeninizin rehberliğinde heterojen çalışma grupları oluşturunuz.

Cevap: Öğretmenimizin rehberliğinde farklı özelliklere sahip öğrencilerden oluşan çalışma grupları oluşturduk.

Soru 2: Yıldırımsavarların ve topraklı prizlerin çalışma sistemlerini aşağıdaki sorularla tartışınız.

Soru: Yıldırımsavarlar, yıldırımı toprağa ileterek elektrik çarpmasını ve yangını nasıl önler?

Cevap: Paratonerler, yıldırımın oluşturduğu yüksek enerjiyi doğrudan toprağa iletir. Böylece bina zarar görmez, yangın ve elektrik çarpması riski azalır.

Soru: Paratoner olmayan bir binaya yıldırım düşerse ne gibi tehlikeler oluşabilir?

Cevap: Elektrik tesisatı zarar görebilir, yangın çıkabilir ve yıldırım enerjisi insanlara ulaşarak hayati tehlike oluşturabilir.

Soru: Paratoner olmasa bile topraklı prizlerin bulunması binayı korur mu?

Cevap: Topraklı prizler kaçak akımlara karşı koruma sağlar, ancak yıldırım gibi yüksek enerjili olaylarda yeterli değildir. Bu durumlarda paratoner gereklidir.

Soru: Kaçak akımın insan vücudundan geçmesi hangi sonuçlara yol açabilir?

Cevap: Elektrik çarpması sonucu yanıklar, kas kasılmaları, sinir hasarları ve kalp durması görülebilir.

Soru: Topraklama sisteminin elektrik güvenliğindeki rolü nedir?

Cevap: Topraklama, kaçak ve tehlikeli elektrik akımlarını güvenli biçimde toprağa aktararak can ve mal güvenliğini sağlar.

Soru 3: Topraklamayı kendi cümlelerinizle tanımlayınız.

Cevap: Topraklama, elektrik tesisatlarında oluşabilecek tehlikeli akımların insanlara ve cihazlara zarar vermemesi için akımın toprağa yönlendirilmesini sağlayan güvenlik sistemidir.

10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları – MEB Yayınları Sayfa 255

Soru 4 - Grup içindeki arkadaşlarınıza 5N1K sorularından yararlanarak topraklama hakkında sorular sorunuz. Aldığınız cevapları arkadaşlarınızla tartışarak aşağıdaki şablona kısaca yazınız.

Ne? Topraklama, elektrik tesisatlarında oluşabilecek kaçak akımların ve tehlikeli elektrik yüklerinin toprağa aktarılmasıdır.

Nerede? Evlerde, okullarda, iş yerlerinde, sanayi tesislerinde, trafolarda ve yıldırımdan korunmak için paratoner sistemlerinde kullanılır.

Ne zaman? Elektrik kaçağı, cihaz arızası veya yıldırım gibi ani ve tehlikeli durumlarda devreye girerek güvenliği sağlar.

Neden? Elektrik çarpmasını, yangını ve cihazların zarar görmesini önlemek için topraklama yapılır.

Nasıl? Elektrik tesisatındaki uygun bir nokta, iletken bir kablo aracılığıyla toprağa bağlanır ve fazla akım güvenli şekilde toprağa iletilir.

Kim? Yetkili elektrik teknisyenleri ve elektrik mühendisleri tarafından yapılır.

Soru 5 - Verilen cevaplar doğrultusunda topraklama hakkında güvenilir kaynaklardan araştırma yapınız. Araştırma yaparken hedefinize uygun strateji, yöntem veya teknikleri kullanınız. Kaynaklarınızın güvenilir olmasına dikkat ediniz.

Cevap: Topraklama ile ilgili araştırma yapılırken MEB Fizik ders kitabı, TSE standartları ve Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) yayınları incelenmiştir. Bu kaynaklara göre topraklama, elektrik tesisatlarında oluşan kaçak akımların insanlara zarar vermeden toprağa aktarılmasını sağlar. Topraklama sistemi; topraklama hattı, iletken kablo ve topraklama elektrodundan oluşur. Topraklama bulunmayan sistemlerde elektrik çarpması, yangın ve ciddi maddi zararlar meydana gelebilir.

Soru 6 - Elektrik akımı hakkında önceden öğrendiğiniz konularla topraklama hakkında topladığınız bilgileri değerlendiriniz.

Cevap: Elektrik akımının en düşük dirençli yolu tercih ettiğini öğrenmiştim. Topraklama sistemi de bu özelliğe dayanır. Elektrik kaçağı oluştuğunda akım, insan vücudu yerine topraklama hattı üzerinden toprağa gider. Böylece elektrik çarpması riski büyük ölçüde azalır. Bu durum, topraklamanın güvenli elektrik kullanımındaki önemini açıkça gösterir.

Soru 7 - Topraklama hakkında topladığınız bilgilerin doğruluğunu öğretmeninizin rehberliğinde arkadaşlarınızla tartışarak değerlendiriniz.

Cevap: Yapılan sınıf tartışmalarında topraklamanın elektrik güvenliği için vazgeçilmez olduğu sonucuna varıldı. Öğretmenimizin açıklamalarıyla birlikte, topraklamanın kaçak akımı toprağa yönlendirdiği ve insan hayatını koruduğu doğrulandı.

Soru 8 - Doğruluğunu teyit ettiğiniz bilgiler ışığında topraklamanın güvenli elektrik kullanımındaki önemine yönelik çıkarımınızı yazınız.

Cevap: Topraklama, elektrik enerjisinin güvenli kullanımını sağlayan temel güvenlik sistemidir. Kaçak akım durumunda akımı toprağa ileterek elektrik çarpmasını önler, cihazları korur ve yangın riskini azaltır. Bu nedenle topraklama, tüm elektrik tesisatlarında mutlaka bulunmalıdır.

Soru 9 - Elektrik akımından kaynaklanan tehlikelere karşı alınacak önlemler ile topraklamanın önemi hakkında topladığınız bilgileri kullanarak grup arkadaşlarınızla sunum hazırlayınız. Hazırladığınız sunumu sınıf arkadaşlarınızla paylaşınız.

Sunum Başlığı: Elektrik Akımının Tehlikeleri ve Topraklama

Sunum İçeriği:

• Elektrik akımının oluşturabileceği tehlikeler
• Elektrik çarpması ve yangın riskleri
• Topraklama ve kaçak akım rölesinin önemi
• Güvenli elektrik kullanımında alınması gereken önlemler

Sonuç: Topraklama sistemi, can ve mal güvenliğinin sağlanmasında hayati rol oynar.

10. Sınıf Fizik Ders Kitabı Cevapları Sayfa 256 Cevapları

Soru 4: Elektrik kaçağı bulunan topraklama yapılmış ve yapılmamış bir buzdolabına dokunan, vücut direnci 2000 Ω olan bir insanın üzerinden geçebilecek elektrik akımı büyüklüklerini hesaplayınız.

A) Topraklama Yapılmış Buzdolabı

Kısa Cevap: İnsan üzerinden geçen akım yok denecek kadar azdır.

Detaylı Açıklama: Topraklama bulunan buzdolabında kaçak elektrik oluştuğunda, elektrik akımı insan vücudu yerine doğrudan topraklama hattından toprağa akar. Çünkü topraklama hattı, insan vücuduna göre çok daha düşük dirençlidir.
Bu nedenle buzdolabına dokunan kişi elektrik çarpmasına maruz kalmaz ya da çok hafif bir akım hisseder.

➡️ İnsan üzerinden geçen akım ≈ 0 A
➡️ Durum güvenlidir.

B) Topraklama Yapılmamış Buzdolabı

Kısa Cevap: İnsan üzerinden geçen akım 0,11 A (110 mA) olur ve son derece tehlikelidir.

Hesaplama:

• Gerilim (V) = 220 V
• Vücut direnci (R) = 2000 Ω

Ohm Yasası:
I = V / R
I = 220 / 2000
I = 0,11 A = 110 mA

Detaylı Açıklama: Topraklama olmayan buzdolabında kaçak akım, metal gövdeye yayılır. Buzdolabına dokunan insan, akım için toprağa giden yol hâline gelir. Bu durumda elektrik akımı insan vücudundan geçer.

110 mA’lik akım;

• Kasların kilitlenmesine
• Kalp ritminin bozulmasına
• Solunumun durmasına
• Ölüm riskine

neden olabilir.

Karşılaştırmalı Sonuç

Topraklama VAR:
✔ Akım toprağa gider
✔ İnsan korunur
✔ Güvenli kullanım sağlanır

Topraklama YOK:
❌ Akım insan vücudundan geçer
❌ Hayati tehlike oluşur