10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı Sayfa 295-296-297-298-299-300-301 Cevapları Beşgen Yayıncılık

Sayfa 295 – Metne Hazırlık

1. Aşağıdaki tabloyu yönlendirmelere göre sınıfınızda doldurunuz.

Sınıf arkadaşlarınızın haberleri hangi kaynaklardan takip ettiklerini öğreniniz. İlgili alanlardaki sayıları toplayarak tabloya yazınız.

2. Haberi takip ettikleri kaynaklara göre sınıfınızın alışkanlıklarını yorumlayınız.

Cevap: Sınıfın haber takip alışkanlıkları büyük ölçüde dijital kaynaklara yönelmiştir. Özellikle internet (genel ağ) en çok tercih edilen haber kaynağıdır. Bu durum, teknolojinin ve sosyal medyanın gençler üzerindeki etkisini açıkça ortaya koymaktadır. Televizyon hâlâ popülerliğini korurken, gazete ve dergi gibi geleneksel basın kaynaklarının daha az kullanıldığı görülmektedir. Radyo, gençler arasında en az tercih edilen kaynak olarak dikkat çekmektedir; bu da sesli medya araçlarının etkisini kaybettiğini göstermektedir.

297. Sayfa – Metni Anlama ve Çözümleme

1. Okuduğunuz haber metninin ana düşüncesi nedir?

Cevap: Osmanlı Dönemi’nde kuş evleri, canlılara gösterilen sevgi ve merhametin yanı sıra mimari zarafetin de bir sembolüdür.

2. Metindeki yardımcı düşüncelere örnekler bulunuz.

• Osmanlı mimarisinde kuş evleri köşk, cami, türbe gibi yapılarda yer alır.
• Kuşlar için rüzgâr ve yağmurdan korunaklı yapılar tasarlanmıştır.
• Osmanlı, Selçuklulardan aldığı medeniyeti daha ileri taşımıştır.

3. Haber metninde kullanılan kuş evleri fotoğraflarının metne katkısı hakkında düşüncelerinizi belirtiniz.

Cevap: Fotoğraflar, metindeki kuş evlerinin mimari zarafetini ve detaylarını görsel olarak destekler.
Okuyucunun metni daha iyi anlamasını, kuş evlerinin estetik değerini kavramasını sağlar.

4. Siz muhabir olsaydınız bu haber metninde kullanılan dört fotoğrafın yerine ne tür görseller kullanırdınız?

Cevap: Kuş evlerinin farklı şehirlerdeki örnekleri,
Kuşların bu evleri kullanırken çekilmiş doğal fotoğrafları,
Tarihi cami veya türbelerdeki kuş evi süslemeleri gibi estetik ve işlevsel yönü yansıtan görseller kullanırdım.

Sayfa 298 – Metni Anlama ve Çözümleme

5. Kültürümüzde niçin bütün canlılara sevgi ve merhamet gösterilir?

Cevap: Türk-İslam medeniyetinde sevgi ve merhamet, yaratılmış her şeye duyulan saygının bir parçasıdır. Bu anlayış, Allah’ın yarattıklarına şefkatle yaklaşmayı öğütler.

6. Muhabir, haber metninde sizce taraflı davranmış mıdır?

Cevap: Hayır, muhabir metni yazarken taraflı değil; daha çok bilgilendirici ve nesnel bir dil kullanmıştır.

7. Metinde hangi anlatım biçiminden daha çok yararlanılmıştır? Bu anlatım biçiminin metne katkısı nedir?

Cevap: Açıklayıcı anlatım biçimi kullanılmıştır. Bu, okuyucunun Osmanlı’daki kuş evlerini ve onların önemini daha iyi anlamasını sağlar.

8. Metinde tanık göstermeye başvurulan yeri bulunuz. Tanık göstermenin metne katkısını açıklayınız.

Cevap: Metinde, Edmondo De Amicis’in “İstanbul” adlı kitabından alıntı yapılan bölüm tanık göstermedir.
Bu, Osmanlı'nın hayvanlara merhamet konusunda yabancı bir gözlemcinin bakış açısından nasıl değerlendirildiğini gösterir. Böylece okuyucunun inancı artar.

9. Metindeki açık ve örtük iletilere örnek gösteriniz.

• Açık ileti: Osmanlı, hayvanlara merhamet göstermekte içten ve ileri bir anlayışa sahiptir.
• Örtük ileti: Osmanlı’nın merhamet anlayışı, insan ve hayvana değer vermek üzerine kuruludur.

10. Okuduğunuz haber metnini Gül Yetiştiren Adam ve Aziz Sancar’dan Beyin Tümörüne Karşı EdU Sürprizi adlı metinlerle aşağıda belirtilenlere göre karşılaştırınız.

Sayfa 298 – Dil Bilgisi Uygulamaları

1. Aşağıdaki cümleleri çeşitleri yönünden inceleyiniz.

a) Cümle: “Halkın sıradan yaşamından saray hayatına kadar günlük akışta hemen her şeyi, canlının hakkını ve rahatını düşünmek üzerine tasarlayan Osmanlı medeniyeti…”

• Yüklemin yerine göre: Kurallı cümle
• Yüklemin türüne göre: Fiil cümlesi
• Yapısına göre: Girişik birleşik cümle
• Anlamına göre: Olumlu cümle

b) Cümle: “Ayrıca, DNA’ya yalnızca aktif olarak bölünen hücrelerde dâhil oluyor, oysa beyinde çoğu sağlıklı hücre bölünmüyor.”

• Yüklemin yerine göre: Kurallı cümle
• Yüklemin türüne göre: Fiil cümlesi
• Yapısına göre: Sıralı cümle
• Anlamına göre: Olumsuz cümle

Sayfa 299 – Haber Metni Etkinlikleri

2. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili kelimelerin hangisinde düzeltme işareti (^) kullanılmalıdır? Neden?

Cümle: Ulaşılan yüksek medeniyet, günlük hayata, ticarete, sanata, hukuka, askeri gelişime etki ettiği kadar insan ürünlü mimari eserlere de sirayet etti.

Cevap: “Askeri” kelimesinde düzeltme işareti (askerî) kullanılmalıdır.
Çünkü bu kelimede belirtme hâl ekiyle karıştırılma riski vardır. Nispet eki olan -î, uzun okunur ve anlam karışıklığını önlemek için üzerine düzeltme işareti konur.

3. Aşağıdaki cümlelerde yer alan noktalama ve yazım yanlışlarını tespit ediniz. Cümleleri belirtilen kutucuklara doğru biçimde yazınız.

a) Yanlış Cümle: Leylekler için “Gurabahane-i Laklakan” müessesesini kuran Osmanlı medeniyeti, kuşlara büyük hürmet gösterirken, bunu mimari eserlerine de yansıttı.

Doğru Cevap: (Gösterirken kelimesi bir zarf-fiildir. Cümlede bir zarf-fiil kullanılırsa ondan sonra virgül kullanılmaz.)

b) Yanlış Cümle: Sağlık sorunları nedeniyle bir süredir tedavi gördüğü Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde ölen vefat eden Özdenören için ikindi namazının ardından Eyüp Sultan Camii’nde cenaze töreni düzenlendi.

Doğru Cevap: (Hastanesi’nde kelimesindeki ekler, kurum ismindeki ekler ayrılmadığı için kesmeyle ayrılmalıdır.)

c) Yanlış Cümle: Türk hikâyesinde yerlilik unsurunu benimseyen Özdenören, 1969’da Nuri Pakdil, Mehmet Akif İnan, Erdem Bayazıt ve Alaeddin Özdenören ile “Edebiyat” dergisinin kurucuları arasında yer aldı.

Doğru Cevap: (Özne olan “Türk hikâyesinde yerlilik unsurunu benimseyen Özdenören” ifadesinden sonra virgül gelmeli.)

4. Aşağıdaki cümlede yer alan noktalama işaretlerinin cümlede kullanılma gerekçelerini ilgili yerlere yazınız.

Cümle: Rasim Özdenören, 1975’te Kültür Bakanlığı’na bakanlık müşaviri olarak atandı, 1977–1978’de müfettiş olarak çalıştı.

Sayfa 300 – Yazma Tür ve Tekniklerini Uygulama

Haber Yazısının Başlıkları:

• Üst Başlık: Okul Bahçesinde Heyecanlı Anlar
• Başlık: Öğrenciler Arasında Dostluk Maçı!
• Alt Başlık: Okulun Spor Gününde Futbol Maçı Heyecan Yarattı

Başlıklar haberin içeriğini yansıtıyor, dikkat çekici ve bilgilendirici.

Giriş Bölümü:

“Bugün saat 14.00’te…” diye başlayan bu bölüm, olayın ne zaman, nerede, ne amaçla gerçekleştiğini açıklıyor.

5N1K kuralının “Ne zaman?”, “Nerede?”, “Ne oldu?” sorularına yanıt veriyor.

Ayrıntılar:

Maçın hangi sınıflar arasında olduğu, formaların rengi, hakemin düdüğüyle maçın başlaması, goller gibi detaylara yer verilmiş.

Haber diliyle yazılmış, gözlem yapılmış gibi sunulmuş.

Geçmiş Bilgi:

Bu bölümde dostluk maçlarının gelenekselliği ve öğrenciler üzerindeki olumlu etkisi vurgulanmış.

Habere arka plan bilgisi kazandırıyor. “Neden önemli?” sorusuna yanıt veriyor.

Sonuç: “Karşılaşma 1-1 beraber bitti…” şeklindeki ifade, haberin doğal sonunu bildiriyor. Öğrencilerin centilmenlik mesajı öne çıkarılmış.

5N1K kuralının “Sonuç ne oldu?” sorusuna açık ve anlamlı bir cevap verilmiş.

Not / Ek Bilgi:

“Bu tür etkinliklerin öğrenciler arasındaki kaynaşmayı artırdığı…” ifadesiyle haberin sosyal önemi yeniden vurgulanmış.

Genel Değerlendirme:

✔ Başlıklar dikkat çekici ve konuya uygun.
✔ Giriş, ayrıntılar, geçmiş ve sonuç bölümleri mantıklı sıralanmış.
✔ Yazım kurallarına ve noktalama işaretlerine dikkat edilmiş.
✔ Okuyucuyu bilgilendirici, sade ve akıcı bir dille yazılmış.
✔ 5N1K kuralı uygulanmış.
✔ Ters piramit tekniğine uygun yapı oluşturulmuş.

301. Sayfa – Sözlü İletişim Tür ve Tekniklerini Tanıma

Sınıf Dışı Etkinlik: Röportajı Okuyunuz ve Aşağıdaki Sonucu Çıkarınız:

Haber spikerliğinin zorluğu, Nuran Devres’in röportajından nasıl çıkarılabilir?

Cevap: Nuran Devres’in röportajına göre haber spikerliği şu yönlerden zordur:

Canlı Yayın Stresi: Spiker, hata yapma şansı olmadan, anlık ve doğru sunum yapmak zorundadır. Bu büyük stres ve dikkat gerektirir.

Yoğun Hazırlık Süreci: Canlı yayında söyleyeceği cümleleri haftalarca ezberlediğini belirtmiştir. Bu da spikerlik mesleğinin ciddi hazırlık ve bilgi birikimi gerektirdiğini gösterir.

Zorlu Eleme Süreçleri: Spiker adaylarının, kurslar ve sınavlarla birçok elemeyi geçmesi gerekir.

Sürekli Eğitim ve Gelişim: Spikerler, eğitim almaya ve gelişmeye devam etmek zorundadır.

Kamuoyu Baskısı: Spikerler televizyon ekranında tanınan kişiler oldukları için sürekli toplumun gözetimi altındadırlar, bu da sosyal baskı oluşturur.

Sözlü İletişim Uygulaması – Haber Metni Sunumu Örneği

Başlık: Aziz Sancar’dan Beyin Tümörüne Karşı Büyük Adım!

Alt Başlık: Türk Bilim İnsanından Kanser Araştırmalarına Yeni Bir Umut

Metin: Türk bilim insanı Prof. Dr. Aziz Sancar, beyin tümörleri üzerine yaptığı çalışmalarla bilim dünyasında yeniden büyük bir yankı uyandırdı. Sancar, DNA onarım mekanizmasını kullanarak tümör hücrelerinin çoğalmasını engelleyen yeni bir yöntem geliştirdi. Bu yöntem, beyin tümörlerinin tedavisinde devrim niteliğinde bir adım olarak değerlendiriliyor.

Araştırmalarının detaylarını bilimsel bir makalede yayımlayan Sancar, “Bu çalışma, kanser tedavisinde genetik onarımı daha etkin kullanmamızı sağlayabilir,” dedi. Uzmanlar, bu buluşun klinik uygulamalarda kullanılabilmesi için daha fazla araştırma yapılması gerektiğini vurguladı.

Sancar’ın bu başarısı, bilim dünyasında olduğu kadar Türkiye’de de büyük bir gurur kaynağı oldu. Genç bilim insanlarına ilham veren Aziz Sancar, “Bilimsel çalışmalar sadece bir ulusun değil, tüm insanlığın yararınadır,” sözleriyle bilimin evrenselliğine dikkat çekti.

Sunum İçin Açıklama:

Sunum sırasında metni anlamlı biçimde okumalı, haberin başlık ve alt başlıklarını vurgulamalısınız.
5N1K (Ne, Nerede, Ne Zaman, Nasıl, Neden, Kim?) kurallarına dikkat etmeli, ses tonunu etkili kullanmalı ve göz teması kurmaya özen göstermelisiniz.