10. Sınıf Edebiyat Ders Kitabı 7. Ünite Sonu Ölçme ve Değerlendirme Soruları ve Cevapları Meb Yayınları

7. Ünite Sonu Ölçme ve Değerlendirme Soruları

Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan alanları uygun kelimelerle tamamlayınız.

Verilen kelimeler: anı portre, birinci, fotoğraf, tarih, günlük, Tanzimat, içtenlik

1. Anılar, şimdiki zamanı değil, geçmiş zamanı anlatır. Bu yönüyle tarih bilimine de katkı sağlar.
2. Anılardaki olaylar doğrudan anlatım yöntemiyle birinci kişi ağzından aktarılır. Anı ve günlük türü bu yönüyle benzerlik gösterir.
3. Anı türünde eser veren bazı sanatçılar, anlatılarını görsel unsurlarla desteklemek için fotoğraf gibi materyallerden yararlanabilir.
4. Anı türünün Batılı anlamdaki ilk örnekleri Tanzimat Dönemi’nde verilmiştir.
5. Önemli ve tanınmış kişilerin yaşamına dair yazılan anı türü eserlere anı portre adı verilir.
6. Anı yazarı, yaşadıklarını içtenlik duygusuyla, samimi bir şekilde aktarır.

Aşağıdaki numaralandırılmış kutucuklarda “Anı (Hatıra)” ünitesi ile ilgili bilgiler verilmiştir.
Kutucuk numaralarını kullanarak 7-13. soruları cevaplayınız. (Soruların birden fazla cevabı olabileceğini göz önünde bulundurunuz.)

Hangisi ya da hangileri

7. Türk edebiyatında anı türünde yazılmış ilk kitap hangisidir?
➡️ 3. Babamın Emanetleri

8. Cumhuriyet Dönemi’nde anı türünde eser veren sanatçılar kimlerdir?
➡️ 4. Falih Rıfkı Atay, 9. Yakup Kadri Karaosmanoğlu (Zoraki Diplomat), 12. Abdülhak Şinasi Hisar

9. Batılı anlamda anı türünün ilk örnekleri hangileridir?
➡️ 10. Tâbıra

10. Servetifünun Dönemi’nde anı türünde eser vermiş sanatçılar kimlerdir?
➡️ 6. Mehmet Rauf, 11. Halit Ziya Uşaklıgil

11. Cumhuriyet Dönemi’nde anı türünde yazılmış eserler hangileridir?
➡️ 2. Çankaya, 8. Mor Salkımlı Ev, 9. Zoraki Diplomat

12. Tanzimat Dönemi öncesinde anı türünün yerini tutan eser türleri nelerdir?
➡️ 1. Vakayname, 7. Gazavatname

13. Servetifünun Dönemi’nde anı türünde yazılmış eser hangisidir?
➡️ 5. Kırk Yıl

14. Aşağıda Romen rakamları ile sıralanan yazar isimlerini harf ile verilen eser isimleriyle eşleştirerek doğru harfi ( ) içine yazınız.

15. Soru: Suut Kemal Yetkin’in “Günlük ileriye doğru gider, hatıra geriye doğru iner. Biri yaşarken, öbürü yaşadıktan sonra yazılır.” sözünden hareketle anı ile günlük türünü karşılaştırınız.

Cevap: Günlük, bir kişinin yaşadığı günü anlık olarak kaleme aldığı yazılardır. Duygular ve düşünceler canlıdır, yazıldığı günün sıcaklığı hissedilir.
Anı ise, yaşanmış olayların üzerinden zaman geçtikten sonra yazılır. Bu yüzden değerlendirme ve yorum içerir. Geçmişe dönük bir bakışla yazıldığı için daha geniş, olgun ve yoruma dayalı bir perspektif sunar.

16. Soru: Metinde geçen “yüzü kızarmak, boyunu aşmak” kelime gruplarının anlamını metnin bağlamından hareketle tahmin ederek yazınız.

• Yüzü kızarmak: Utanmak, mahcup olmak. Metinde anlatılan kişinin beklenmedik bir övgü karşısında utandığı anlamında kullanılmıştır.
• Boyunu aşmak: Bir kişinin kapasitesinin, yeteneğinin ya da tecrübesinin üzerinde olan bir işi yapması. Metinde, anlatılan kişinin övgüyü hak edecek kadar büyümediği, henüz o seviyeye ulaşmadığı vurgulanmıştır.

17. Metinde geçen “Doğduğunuz gün, talihin eli, beşiğinizin üstüne bir yıldız asmıştır.” cümlesinde yazarın anlatmak istediği nedir?
Cevap: Bu sözle Reşat Nuri’nin doğuştan yetenekli ve şanslı bir birey olduğunu ifade etmektedir. Yazar, onun başarılarının arkasında özel bir kaderin ya da yeteneğin olduğuna inanıldığını anlatmak istemiştir.

18. Metnin dilini göz önünde bulundurarak metnin yazıldığı dönem ile ilgili çıkarımlarda bulununuz.
Cevap: Metnin dili samimi, içten ve sade bir Türkçe ile yazılmıştır. Bu da metnin Cumhuriyet Dönemi’nde yazıldığını ve halkla iletişim kurmaya önem veren bir dönemi yansıttığını gösterir.

19. Metin farklı bir bakış açısıyla yazılmış olsaydı Reşat Nuri nasıl anlatılırdı?
Cevap: Eğer metin anlatıcının dışındaki bir bakış açısıyla yazılsaydı, anlatım daha objektif olurdu ancak Reşat Nuri’nin kişiliğine dair duygusal ve içten gözlemler bu kadar etkili şekilde yansıtılamazdı.

20. Metnin yazılış amacını, metinde verilen bilgi ve yorumları belirleyiniz.
Cevap: Metnin yazılış amacı Reşat Nuri’yi tanıtmak, onun kişiliğini ve edebiyattaki yerini anlatmaktır. Metin hem bilgi hem de duygusal yorumlarla zenginleştirilmiştir.

21. Metinde geçen betimleyici ifadelerin metne katkısını yazınız.
Cevap: Betimleyici ifadeler Reşat Nuri’nin dış görünüşü ve davranışlarını zihnimizde canlandırmamıza yardımcı olur. Böylece okuyucu anlatılan kişiyle daha güçlü bir bağ kurar.

22-28. çoktan seçmeli soruları okuyarak doğru seçeneği işaretleyiniz.

22. Bu parçadaki altı çizili deyim ile anlatılmak istenen aşağıdakilerin hangisidir?
Cevap: E) Bir olayı işine geldiği gibi anlatmak.

23. Bu parçadan anı türüyle ilgili yukarıdaki numaralanmış tespitlerin hangisine ulaşılamaz?
Cevap: A) I

​​​​Soru 24: Mehmet Akif’i iki yıl uzaktan tanıdım: (...) “Güzeller mihriban olmaz hemen yalvarı görsünler!” mısraındaki “yalvar”ın “yalvarmak” anlamına gelmediğini, bir paranın adı olduğunu, yine böyle bir sabah yolculuğunda üstad Ferit Kam merhumdan duymuştum.

Bu parça ile ilgili olarak aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

Cevap: E Görme ve işitme duyularından yararlanılmıştır.
Açıklama: Parçada görme ve işitme duyularına doğrudan vurgu yapılmamaktadır; daha çok anlatıcının gözlemleri ve zihinsel süreci aktarılmaktadır.

Soru 25: Numaralanmış cümlelerden hangisi parçanın ana düşüncesi olmaya en uygundur?

Cevap: C) III (III) Hayat hatıralardan ibarettir (...)
Açıklama: Ana düşünce, hayatın hatıralarla anlam kazandığıdır. Bu da III. cümlede açıkça vurgulanmıştır.

Soru 26: Hızla açılan kapıdan içeri girişi, hayır, girişi değil, atılışı hâlâ gözümün önündedir.
Bu cümleyle yüklemin türü bakımından özdeş olmayan cümle hangisidir?

Cevap: B Kimin gösterecek, teşhir edecek fikri yoksa onları çok kullanır.
Açıklama: B seçeneğinde yüklem fiil, diğerlerinde ise yüklem isim soylu olup isim cümlesidir. Dolayısıyla B seçeneği farklıdır.

Soru 27: Yay ayraçla gösterilen yerlere getirilecek uygun noktalama işaretleri sırasıyla hangisidir?

Cümle: Onu, biraz huysuz ( ) biraz hırçın, biraz ağulu yapan, mizacından çok talihiydi ( ) Arkadaşlarının hepsi bir şey olmuştu ( ) Kimi vekildi, kimi mebustu, kimi elçi ( ) O, mülkiye mektebinde, çok sevilen, az maaşlı bir Fransızca hocasıydı sadece ( )

Cevap: A A) (,) (.) (:) (…) (.)
Açıklama: Cümle yapılarına ve anlam duraklarına göre en doğru ve akıcı noktalama dizilimi A seçeneğidir.

Soru 28: Aşağıdakilerden hangisi anı ile günlüğün ortak özelliklerinden biridir?

Cevap: E E) Kurgu değil, yaşanılan olayların anlatılması
Açıklama: Hem anı hem günlük kurgu değil, yaşanmış olaylara dayanır. A seçeneği sadece anı için geçerlidir, C ise sadece günlük türüne özgüdür.